Bác sĩ nhi khoa Trần Công
Những trẻ nhũ nhi dưới 2 tuổi có thể mắc một chứng bệnh nguy hiểm là Lồng ruột.
Bạn tưởng tượng ruột em bé cũng như mớ săm xe, cuộn ngổn ngang trong bụng. Có điều săm xe thì chỗ nào cũng to bằng nhau còn ruột thì khúc to khúc nhỏ.
Khi ruột có vấn đề gì đó mà dẫn đến co bóp lung tung chúng có thể chui vào nhau gây ra hiện tượng lồng ruột:
- Chui vào ít thì có thể tự tháo ra.
- Chui vào sâu quá thì không tự tuột ra được.
Khi đó phải can thiệp bằng bơm hơi hay phẫu thuật – nếu không ruột sẽ bị hoại tử.
Về mặt thực tế ruột có thể chui vào rồi lại chui ra. Nên tại thời điểm này phát hiện lồng ruột (bằng sờ thấy hay siêu âm thấy). Nhưng một lúc sau lại hết lồng (không sờ thấy hay không siêu âm thấy nữa). Điều này không có nghĩa là bác sĩ chẩn đoán sai.
Ngược lại, tại thời điểm khám bác sĩ sờ không thấy, siêu âm không thấy. Về nhà trẻ đau bụng, ói và đi chỗ khác kiểm tra lại thấy khối lồng đó là điều hết sức bình thường. Không phải bác sĩ chẩn đóan không ra. Điều mấu chốt ở đây là bác sĩ phải dặn dò kĩ và không được chủ quan. Còn phía phụ huynh cần phải nghe kĩ, không hiểu hỏi luôn. Chứ đừng ù cạc đến lúc có chuyện lại trở lại làm lớn.
Biểu hiện của lồng ruột như thế nào?
Đã là sinh viên Y ai cũng phải thuộc nằm lòng câu chú: “Khóc thét – ưỡn bụng – ói vọt” tái đi tái lại ở nhũ nhi. Gặp bạn nhỏ nào có 3 biểu hiện đó siêu âm là sẽ trúng phóc.
Tuy nhiên, đời không như mơ. Tôi đã từng gặp những em bé không khóc, không ưỡn, chỉ thỉnh thoảng nghệt mặt ra và ói vọt. Cũng có trẻ chỉ biểu hiện khóc thét từng cơn ngoài ra không có gì khác.
Với trẻ nhỏ đừng hy vọng sờ bụng nó mà thấy được khối lồng. Vì trẻ la hét bụng cứng ngắc thì có sờ bằng niềm tin. Có bạn lại nói với tôi là thăm trực tràng thấy khối lồng, bóng trực tràng rỗng hay thấy máu bla bla tôi cho là nói phét. Nếu bạn thăm trực tràng mà sờ thấy khối lồng hay thấy máu nghĩa là giai đoạn muộn lắm rồi.
Cần làm gì khi nghi ngờ trẻ bị lồng ruột?
Nếu bạn nghi ngờ em bé bị đau bụng hay có ói và ba mẹ khai không nghe con trung tiện (đánh rắm – xì hơi) thì cứ mạnh dạn cho siêu âm vì kĩ thuật này không xâm lấn và vô hại, lại có có độ nhạy độ đặc hiệu cao trong chẩn đoán lồng ruột. Nếu siêu âm bình thường cũng đừng chủ quan và nhớ giải thích với người nhà là ruột có thể chui ra chui vào: “bây giờ không thấy không có nghĩa là không thể bị” để tự bảo vệ mình.
Thường thì lồng ruột hay gặp vào mùa đông xuân, trẻ nhũ nhi bụ bẫm, và không có sốt.
Tuy nhiên trẻ đang bị viêm ruột tiêu chảy hoàn toàn có thể có sốt và lồng ruột sau đó. Với một bé tiêu chảy, có sốt – phân máu cần phân biệt tiêu chảy xâm nhập với lồng ruột thứ phát sau tiêu chảy.