Bác sĩ nhi khoa Trần Công

Chúng ta đều biết rằng mũi được chia ra 2 bên, ngăn cách nhau bởi một cái vách, gọi là vách ngăn mũi. Vách ngăn mũi được cấu tạo từ một phần là xương ở phía sau và một phần là sụn ở phía trước mũi. Khi vách ngăn này bị cong vẹo về một bên thì gọi là chứng vẹo vách ngăn mũi. Vách mũi vẹo về bên nào thì làm cho khoang mũi bên đó nhỏ hơn bên còn lại, từ đó dẫn đến những rối loạn trong quá trình thở.

Làm sao để nhận biết vẹo vách ngăn?

Nghẹt mũi

Nhiều người bị vẹo vách ngăn rất nhẹ và không gây ra triệu chứng gì cả. Tuy nhiên, triệu chứng đầu tiên của vẹo vách ngăn mũi là nghẹt mũi 1 hoặc 2 bên thường xuyên.

Sự tắc nghẽn này làm cho bệnh nhân khó thở một bên hoặc cả hai bên mũi, kể cả khi không bị viêm mũi.

Nghẹt mũi sẽ trở nên trầm trọng hơn khi bệnh nhân bị viêm nhiễm đường hô hấp như cảm thường, cúm hoặc khi bệnh nhân bị dị ứng những tác nhân đường thở…

Chảy máu mũi

Bề mặt của vách ngăn mũi rất mỏng manh, là nơi tập trung của nhiều mạch máu nhỏ và ở nông, khi bị vẹo vách ngăn, bề mặt vách ngăn trở nên khô làm gia tăng nguy cơ chảy máu mũi.

Đau vùng mặt

Nếu vẹo vách ngăn nặng, gây tắc nghẽn bên trong một bên mũi, thì bệnh nhân có thể bị đau hay cảm giác tức nặng nửa bên mặt cùng bên nghẹt mũi.

Thở ồn ào khi ngủ

Khi ống mũi một bên mũi bị hẹp, không khí đi qua ống mũi hẹp đó sẽ gây ra tiếng thở ồn ào, đặc biệt là khi ngủ, hiện tượng này hay gặp ở trẻ nhỏ hơn là người lớn.

Luôn nằm nghiêng về một bên khi ngủ

Do một bên mũi bị hẹp do vẹo vách ngăn, nên một số người có xu hướng chỉ nằm nghiêng một bên khi ngủ để có thể thở qua mũi dễ dàng hơn.

Chu kỳ mũi

Chu kỳ mũi là có sự luân phiên tắc nghẽn mũi từ bên này sang bên kia, khi bên mũi này bị tắc nghẽn do ứ máu ở các cuốn mũi thì mũi bên kia lại thông thoáng. Hiện tượng này là bình thường và thường thì chúng ta không nhận ra được điều đó, tuy nhiên nếu bệnh nhân cảm nhận được rõ ràng chu kỳ mũi thì đó là một hiện tượng bất thường, có thể xảy ra do viêm nhiễm hay vẹo vách ngăn.

Vì sao bị vẹo vách ngăn mũi?

Có rất nhiều nguyên nhân có thể gây ra vẹo vách ngăn mũi. Trong đó có thể kể đến các nguyên nhân chính như:

Vẹo vách ngăn bẩm sinh: Trong một số trường hợp, vẹo vách ngăn mũi xảy ra trong suốt quá trình phát triển của thai nhi và chúng ta có thể nhận ra ngay sau khi sinh.

Chấn thương mũi: Vẹo vách ngăn mũi cũng có thể là kết quả của một chấn thương vào mũi làm cho vách ngăn vẹo sang một bên. Đối với trẻ nhỏ đó là những sang chấn trong quá trình chuyển dạ. Ở trẻ lớn và người lớn tất cả các tai nạn, từ tai nạn sinh hoạt, tai nạn giao thông hay bạo lực, miễn là có tác động cơ học vào vùng mặt, mũi đều có thể gây vẹo vách ngăn. Quá trình lão hóa bình thường cũng có thể làm thay đổi cấu trúc mũi và vách ngăn mũi vẹo sang một bên theo thời gian dài.

Viêm nhiễm mạn tính vùng mũi: (viêm mũi dị ứng, viêm mũi xoang…) cũng có thể làm thay đổi cấu trúc mũi , động tác dụi mũi, quẹt mũi thường xuyên do viêm mũi cũng có thể làm thay đổi cấu trúc vách ngăn dẫn tới vẹo vách ngăn mũi.

Như đã nói một số người vẹo vách ngăn bẩm sinh ngay khi sinh ra, trong khi đó một số người lại là hậu quả của những chấn thương từ bên ngoài. Do vậy những người chơi thể thao có độ tương tác cao hoặc những người lái xe mà không thắt dây an toàn dễ bị vẹo vách ngăn do chấn thương vào mũi.

Vẹo vách ngăn mũi có thể dẫn đến biến chứng gì?

Trong những trường hợp vẹo vách ngăn nặng, gây tắc nghẽn mũi, điều này có thể dẫn tới các biến chứng sau:

• Khô miệng do nghẹt mũi phải thở bằng miệng kéo dài
• Cảm giác nặng nề, tắc nghẽn trong khoang mũi
• Rối loạn giấc ngủ (ngủ ngáy, ngưng thở lúc ngủ)
• Chảy máu cam
• Nhiễm trùng mũi tái phát.

Ngoài những biến chứng khó chịu trên, bệnh nhân cần tới gặp bác sĩ nếu có một trong các tình trạng sau:

• Nghẹt mũi một bên hay hai bên kéo dài mà không đáp ứng với thuốc điều trị
• Chảy máu cam thường xuyên
• Nhiễm trùng mũi xoang kéo dài hay tái phát thường xuyên
• Hiện tượng tắc nghẽn mũi gây ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống.

Các biện pháp chẩn đoán và can thiệp

Khi bị vẹo vách ngăn mũi nặng, bác sĩ sẽ tiến hành nội soi mũi để đánh giá mức độ và kiểu vẹo vách cũng như để chẩn đoán các rối loạn khác kèm theo, từ đó sẽ có các biện pháp can thiệp hợp lý cho bệnh nhân.

Chụp CT-scanner cũng có thể được thực hiện nhằm khảo sát sâu hơn tình trạng vẹo vách ngăn, cấu trúc trong sâu của mũi cũng như hệ thống xoang, đặc biệt là trước khi có chỉ định can thiệp phẫu thuật.

Rất nhiều người bị vẹo vách ngăn mũi mà không cần can thiệp điều trị. Tuy nhiên có một số trường hợp bị vẹo nặng, gây ra biến chứng thì có chỉ định phẫu thuật chỉnh sửa vách ngăn, làm cho vách ngăn trở nên thẳng trở lại.

Ngoài điều trị phẫu thuật cho các trường hợp bị vẹo vách ngăn mũi nặng, thì biện pháp dùng thuốc để điều trị triệu chứng giảm nhẹ sự khó chịu cho bệnh nhân bao gồm:

Các thuốc chống nghẹt mũi: Các thuốc này làm giảm sự tắc nghẽn do sưng nề mô mềm ở trong mũi, giúp cho luồng không khí ra vào được ở cả hai bên mũi một cách dễ dàng hơn. Thuốc chống nghẹt mũi có dạng xịt và dạng viên uống, hiệu quả của hai dạng thuốc này là tương đương. Tuy nhiên, thuốc xịt chống nghẹt mũi nếu dùng thời gian lâu dài dẫn đến phụ thuộc thuốc và phản ứng dội (nghĩa là chứng nghẹt mũi tái lại và tệ hơn ban đầu sau khi ngưng thuốc). Trong khi đó thuốc chống nghẹt mũi dạng uống lại có thể gây tăng nhịp tim và huyết áp. Không được dùng cả hai loại thuốc này cho trẻ nhỏ.

Thuốc chống dị ứng: Người bị vẹo vách ngăn mũi thường bị viêm mũi dị ứng nhiều hơn, do đó thuốc chống dị ứng cũng có ích trong việc kiểm soát các triệu chứng này mũi như: ngứa mũi, nghẹt mũi, sổ mũi. Tuy nhiên một số thuốc chống dị ứng có thể làm cho bệnh nhân buồn ngủ, ảnh hưởng không tốt tới những người cần sự tỉnh táo, như khi học tập hay lái xe.

Corticoid xịt mũi: Các corticoid xịt mũi giúp chống viêm và giảm sự tắc nghẽn trong mũi. Nhưng thường phải mất 1-3 tuần lễ thuốc mới phát huy tác dụng tối đa, do đó điều quan trọng là phải tuân thủ sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ của nhóm thuốc này.

Lưu ý: tất cả các thuốc kể trên chỉ có tác dụng giảm nghẹt mũi do sự phù nề niêm mạc mũi, chứ không làm thay đổi cấu trúc vách ngăn mũi.

Vách ngăn mũi rất mỏng manh, để bị tổn thương. Ngay cả những trầy xước hay chấn thương nhẹ cũng có thể làm cho vách ngăn bị vẹo lệch. Ở trẻ sơ sinh vách ngăn có thể bị vẹo do chấn thương trong quá trình chuyển dạ.

Một số người vẹo vách ngăn bẩm sinh ngay khi sinh ra, trong khi đó một số người lại là hậu quả của những chấn thương từ bên ngoài. Những người chơi thể thao có độ tương tác cao hoặc những người lái xe mà không thắt dây an toàn dễ bị vẹo vách ngăn do chấn thương vào mũi. Do vậy, nếu bạn sinh ra với một vách ngăn mũi thẳng đẹp, hãy giữ điều đó bằng cách luôn thắt dây bảo hiểm khi lái xe, mang mặt nạ bảo vệ phần mũi của bạn khi chơi các môn thể thao có độ tương tác mạnh như đá bóng, hay bóng rổ